جشن فولک لوریک یلدا و تاثیر آن در بازاریابی گردشگری

خوب به یاد دارم که چند سال پیش در شب یلدا من در ازدحام جمعیت وارد آجیل فروشی شدم؛ بعد از انتخاب باید تو صف طولانی صندوق منتظر می موندم، ولی چاره ایی نبود باید صبر می کردم، تو صف دقیقاً جلوی من دو تا تبعه خارجی ایستاده بودند، آدم هایی مثل اون ها رو تازگی ها تو محله دیده بودم، آخه یکی از اپراتور های خصوصی مخابرات برای کارمندان خود یک آپارتمان رو در منطقه ما اجاره کرده بود؛ من هم این خارجی ها رو تو محله یا توی مغازه ها زیاد می دیدم؛ طولانی بودن صف حسابی کلافه ام کرده بودم صد بار به خودم گفتم که چرا زودتر آجیل امشب رو نخریدم؟ از این که برنامه ریزی خوبی برای آن شب نداشتم و باید این گونه معطل می شدم عصبانی بودم که، صحبت اون دو تا تبعه خارجی که جلوی من بودند باعث شد حس کنجکاوی من برانگیخته بشه، فارسی رو دست و پا شکسته حرف می زدند ولی من متوجه می شدم که چی می گن… تو اون شلوغی یکی از اون ها به دیگری گفت:

• مگه امشب چه خبره؟ شیرینی فروشی هاشون که شلوغه، این هم از آجیل فروشی شون، تازه یکی از همکار ها  گفته امشب تو فرهنگ سرا جشن… تو پارک هم پر از آدم هست و چند تا از جوان ها واسه جمعیت ترانه می خوندند و ساز می زدند،… دوستش با خنده گفت:
• مگه خبر نداری؟ امشب تو ایران شب یلداست… من هم بخاطر همین از پدر و مادرم خواستم امشب ایران باشند خود ایرانی ها می گن امشب باید خوش باشیم، منم گفتم پدر و مادرم وقتی بیان ایران که بهشون خوش بگذره، اون ها چند تا موزه رو دیدند با جشن امشب ایرانی ها سفرشون به ایران کامل کامل می شه…

یلدا،… جشن یلدا………

 موقعی که اون اتفاق تو آجیل فروشی برام افتاد هیچ وقت فکر نمی کردم جشن های فولک لوریک ایران یا میراث پنهان کشورم این قدر در جذب توریست های بین المللی مهم باشه، یعنی به قول اون خارجی با جشن یلدا سفر پدر و مادرش به ایران کامل کامل می شد…؟

برای یک بازار یابی موفق باید از تمام میراث یک کشور حتی میراث پنهانش مطلع بود، چون برنامه ریزی در صنعت گردشگری امروز منحصر به چند تا موزه یا چند تا بنا از قرن های گذشته نیست. در ایران باستان در ماه دی چهار جشن برگزار می شد، اول دی یا همان یلدا، روز هشتم، روز پانزدهم و روز بیست وسوم… اما از آن چهار جشن امروزه فقط جشن شب اول دی ماه یعنی یلدا در ایران برگزار می شود. 

یلدا روز ولادت خورشید است رومیان آن را ناتالیس انویکتوس یعنی روز تولد مهر شکست ناپذیر می نامند. ایرانیان معتقد هستند در پایان شب یلدا اهریمن شکست می خورد و روشنایی پیروز و خورشید زاییده می شود، مقصود ایرانیان باستان از این تفسیر همان انقلاب زمستانی بوده است، اما نکته جالب شب یلدا که با توجه به آن می توانیم توریست های بین المللی زیادی را جذب ایران کنیم این است که در سده چهارم میلادی بر اثر اشتباهی که در محاسبه ی کبیسه ها رخ داد، روز ۲۵ دسامبر را به جای روز ۲۱ دسامبر روز تولد خورشید به شمار  آوردند و تولد عیسی مسیح(ع) را نیز در آغاز سال قرار دادند، سنایی شاعر بلند آوازه ایران می گوید:

به صاحب دولتی پیوند، اگر نامی همی جویی

                                         که از پیوند با عیســــــی چنان معروف شد یلــــــدا

البته شاعرانی مانند خاقانی و معزی و اسفرنگی رابطه بین مسیح(ع) و یلدا را در شعر های خود ذکر کرده اند. نوئل اروپایی همان شب یلدای ما ایرانیان است و مهم تر از همه دلایل ذکر شده، عاملی که معجزه طلایی میراث غنی و پنهان ایران در  جذب توریست می باشد این است که نوئل واقعی یعنی انقلاب زمستانی در ۳۰ آذر برابر با ۲۱ دسامبر رخ داده است. یلدا یک لغت سریانی است به معنی میلاد و چون شب یلدا را با میلاد مسیح تطبیق می داده اند آن را بدین نام نامیده اند.

در باور ما ایرانیان یلدا شب زایش خورشید است، بلند ترین شب سال و نشانه شبی است که شومی اهریمن تمام می شود، پایان  تمام  برداشت های تابستانی در سراسر ایران است و آغاز فصل استراحت کشاورزان می باشد. در تمام منابع تاریخی به این جشن اشاره ایی نشده است که این خود نشانه ایی از خانوادگی برپاشدن این جشن و یکی از دلایل فولک لوریک بودن آن است. در شب یلدا مردم ما مهمانی می گیرند، خوراکی خاصی مد نظر نیست اما  میوه ها و آجیل مخصوص شب یلدا جزء جدایی ناپذیر این شب است، تهیه شام  هم وابسته به وضع اقتصادی خانواده هاست، معمولاً ایرانیان در شب یلدا خربزه و یا هندوانه، انگور و خیار و سیب و بهِ می خورند. رسم مردم کشور ما بر این است که باید از تمام میوه ها در مهمانی خورد و چیزی برای فردا نماند، البته به جزء سیب و بهِ. در شب یلدا می بایست آجیل و شب چره( گندم و نخود و جو برشته) در سفره باشد اما، خوردنی های شب یلدا میوه و آجیل است نه غذا.

قدرتی که فرهنگ فولک لوریک یک کشور می تواند در جذب توریست داشته باشد در صنعت گردشگری رقابتی امروز  بسیار اثربخش تر از بنا ها و  موزه های تاریخی می باشد، زیرا گردشگران امروزی تنها به دنبال گذشته یک کشور نیستند بلکه به دنبال کشف ناشناخته های یک ملت هستند، ناشناخته های یک ملت همان فرهنگ عامه مردم است، فرهنگی که در قلب جامعه می باشد و هر روز می تپد. نوآوری در صنعت توریسم به این معناست که متوجه بینشی جدید گردیم، صنعت گردشگری را فقط از نگاه یک ایرانی نبینیم، اگر بخواهیم نوآور باشیم باید از منظر توریست های بین المللی هم به میراث گردشگری کشورمان نگاه کنیم، بازار یاب موفق باید بداند که وظیفه اوست که نیاز گردشگران را درک کند نه اینکه گردشگران نیازشان را به او بگویند، اگر به این نکته توجه نکنیم در صنعت گردشگری موفق نمی شویم.

فرهنگ فولک لور کشور ما این قابلیت را دارد که با کمک آن نوآوری عظیمی را در صنعت گردشگری ایران ایجاد کنیم.  در واقع صنعت گردشگری ما تنها با ویران های کاخ های پرسپولیس، نمی تواند موفق عمل کند، گرچه همان ویران ها نمادی از یک تمدن کهن و غنی است اما، پیشرفت صنعت گردشگری ایران نباید تنها در گذشته خلاصه شود. گذشتگان ما توانسنتد هزاران توریست را به ایران علاقمند کنند، به راستی ما چه کردیم که آیندگان  بتوانند توریست های بیشتری را به ایران علاقمند کنند؟ آیا وقت آن نرسیده است که زیبایی تمدن و بناهای گذشته ایرانی را با زیبایی فرهنگ فولک لوریکمان ادغام کنیم؟

 اگر روزی ایرانیان بتوانند به این قدرت بالقوه در میراث آشکار و پنهانشان دست یابند و این دو را برای جذب توریست ها با هم ترکیب کنند در می یابید که میراث گردشگری ایران می تواند قدرت معجزه گری در صنعت گردشگری جهان داشته باشد که بسیاری از کشور ها توان رقابت با صنعت گرشگری ما را نخواهند داشت…